Opiekuna prawnego potrzebują osoby, które nie mogą za siebie prawnie odpowiadać. Opiekun ten zobowiązany jest do dbania o potrzeby życiowe i majątek osoby, która oddana została mu pod opiekę. Kto i kiedy ustanawia opiekuna prawnego? O czym może, a o czym nie może samodzielnie decydować?● Opiekun prawny ustanawiany jest decyzją sądu opiekuńczego albo notarialnie przez rodziców. ● Obowiązkiem opiekuna prawnego jest dbanie o potrzeby życiowe i majątek swojego podopiecznego. ● Opiekun prawny ustanawiany jest wobec dzieci oraz osób całkowicie ubezwłasnowolnionych. ● Pełnienie funkcji opiekuna prawnego jest bezpłatne, w wyjątkowych sytuacjach może on jednak zażądać prawny – kim jest i kto go ustanawia?Opiekun prawny jest to osoba powołana do dbania o potrzeby życiowe i majątek innej osoby, która potrzebuje takiej opieki. W praktyce opiekun prawny ustanawiany jest wobec dzieci oraz osób całkowicie ubezwłasnowolnionych. Osoby te nie mogą za siebie odpowiadać prawnie, opiekun jest więc również ich przedstawicielem ustawowym, czyli może za nie dokonywać czynności opiekuna prawnego odbywa się na podstawie art. 145-177 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i prawny niemal zawsze ustanawiany jest decyzją sądu opiekuńczego. Aby zostać opiekunem, należy: - mieć pełną zdolność do czynności prawnych, - mieć pełnię praw publicznych, - być niekaranym i niepozbawionym kiedykolwiek praw rodzicielskich, - być osobą, co do której nie zachodzi prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się należycie z obowiązków opiekuna prawnegoZadaniem opiekuna prawnego jest zastępowanie rodziców danej osoby i wykonywanie wszystkich zwykle należących do nich obowiązków. Niezależnie więc od tego, czy opieka dotyczy dziecka, czy osoby ubezwłasnowolnionej, opiekun prawny musi dbać o zapewnienie tej osobie środków do życia, dbać o jej mieszkanie, wyżywienie, opiekę lekarską, a w razie potrzeby również edukację. Opiekun prawny reprezentuje również tę osobę przy czynnościach prawnych i może w jej imieniu składać oświadczenia woli. W razie potrzeby powinien także występować o świadczenia z ubezpieczeń społecznych lub pomocy może opiekun prawny?Opiekunowi prawnemu nie wolno stosować wobec osoby, którą się opiekuje, kar cielesnych. Na tyle, na ile pozwala na to rozwój umysłowy i stan zdrowia osoby, którą się opiekuje, opiekun powinien również wysłuchiwać tej osoby i w miarę możliwości uwzględniać jej rozsądne w ważniejszych sprawach przekraczających codzienną opiekę nad daną osobą i jej majątkiem, opiekun prawny nie może decydować sam. Musi uzyskiwać w takich przypadkach zgodę sądu opiekuńczego. Przykładem spraw wymagających takiej zgody może być np. sprzedaż nieruchomości podopiecznego albo umieszczenie podopiecznego w domu pomocy prawny dzieckaNaturalnym opiekunem prawnym dziecka są jego rodzice. Jeżeli jednak rodzice są nieznani, nie żyją lub żadnemu z nich nie przysługuje władza rodzicielska, dla dziecka ustanawiany jest nowy opiekun prawny. O ile to możliwe, opiekunem prawnym dziecka powinna zostać osoba wskazana przez jego rodziców, jeżeli ci nie zostali pozbawieni praw rodzicielskich. Rodzice dokonać tego mogli np. w pozostałych przypadkach opiekunem powinien zostać krewny lub inna osoba bliska osobie wymagającej opieki lub jej rodzicom. Gdy to również nie jest możliwe, sąd opiekuńczy może zwrócić się o wskazanie właściwego kandydata na opiekuna do organizacji społecznej zajmującej się opieką nad małoletnimi, a jeżeli dziecko przebywa w zakładzie wychowawczym – również do tego prawny osoby ubezwłasnowolnionejDrugim przypadkiem ustanawiania opiekuna prawnego są sytuacje, w których potrzebują go osoby całkowicie ubezwłasnowolnione. Całkowite ubezwłasnowolnienie orzekane jest przez sąd i oznacza, że osoba powyżej 13. roku życia nie jest zdolna do podejmowania świadomych ubezwłasnowolnienia najczęściej są ciężkie choroby lub niedorozwój umysłowy, ale może to być też alkoholizm lub przypadku osób ubezwłasnowolnionych opiekunem prawnym najczęściej zostaje jeden z rodziców albo małżonek. Jeżeli nie jest to możliwe, odpowiedniego kandydata do bycia opiekunem prawnym wskazuje sąd przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego nie ustanawia się opiekuna prawnego, ale prawny osoby starszejZdarza się, że instytucja opiekuna prawnego ustanawiana jest wobec osób w podeszłym wieku. Ma to miejsce np. w przypadku osób, które z powodu chorób i zaawansowanego wieku przestają być zdolne do samodzielnego zadbania o siebie i zostają całkowicie ubezwłasnowolnione. Przesłanką do takiej sytuacji może być np. postępująca choroba Alzheimera. Do obowiązków opiekuna prawnego należy wówczas nie tylko zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych i dbanie o majątek osoby starszej, ale też zapewnianie jej odpowiedniej opieki lekarskiej, terapii i samo jak w przypadku innych osób potrzebujących opiekuna prawnego, sąd opiekuńczy powołuje do takiej opieki najczęściej małżonka lub innych bliskich. Jeżeli nie jest to możliwe, a starsza osoba przebywa w ośrodku opiekuńczym, sąd może zwrócić się do tego ośrodka o pomoc w wyborze właściwego czasu trwa ustanowienie opiekuna prawnego?Czas potrzebny na ustanowienie opiekuna prawnego nie jest uregulowany przepisami. Zależy on zarówno od danego przypadku, jak i np. trudności ze znalezieniem odpowiedniej osoby do tej roli, czy też od tempa pracy zaangażowanych w procedurę ustanowienie opiekuna prawnego trwa kilka miesięcy. Przyjmuje się, że w przypadku osób ubezwłasnowolnionych od złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie do wyznaczenia opiekuna mija około sześć miesięcy. W przypadku opiekuna prawnego dziecka czas ten bywa trochę nad opiekunem prawnymDziałanie opiekuna prawnego nie pozostaje bez nadzoru. Sprawowany jest on przez sąd opiekuńczy, który sprawdza, czy dany opiekun właściwie wypełnia swoją funkcję i dba o interesy oddanej mu pod opiekę osoby. Opiekun prawny zobowiązany jest w związku z tym co roku składać sprawozdanie dotyczące swojej działalności i sytuacji osoby, która jest pod jego opieką. Zobowiązany jest również okazać rachunki dotyczące zarządzania majątkiem tej osoby. Sąd opiekuńczy może zadawać pytania i nakazywać przedstawienie dodatkowych dokumentów związanych ze sprawowaną opieką, udzielać wskazówek, a także żądać wyjaśnień w przypadkach, gdy dostrzeże niepokojące go fakty. Jeżeli ostatecznie sąd opiekuńczy uzna, że opiekun źle wykonuje swoje zadania, może go zwolnić z tej funkcji, a dana osoba nie będzie już nigdy mogła zostać opiekunem prawnym ponownie. Notarialne ustanowienie opiekuna prawnegoW sytuacji gdy rodzice dziecka żyją i dysponują pełnią praw rodzicielskich, mogą oni pozasądowo ustanowić opiekuna prawnego. Wówczas decyzję sądu opiekuńczego o ustanowieniu opiekuna zastępuje pełnomocnictwo notarialne udzielone wybranej na opiekuna osobie. W takich przypadkach nadzór nad opiekunem prawnym sprawują rodzice dziecka. Opiekun nie musi w związku z tym składać przed sądem corocznych sprawozdań ze swojej działalności. Jeżeli natomiast nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, to rodzice mogą zwolnić go z tej funkcji, rozwiązując obowiązujący akt opiekuna prawnegoZgodnie z art. 162 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, opiekun prawny sprawuje opiekę bezpłatnie. W określonych sytuacjach opiekun może jednak wnioskować do sądu o przyznanie stosownego wynagrodzenia okresowego albo jednorazowego w dniu ustania opieki. Prawo to pojawia się, gdy z opieką związane jest zarządzanie majątkiem wymagające znacznego nakładu pracy. Decyzja o przyznaniu wynagrodzenia należy do sądu opiekuńczego. Jeżeli zostanie przyznane, jego wysokość nie może być wyższa niż 1/10 aktualnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Ustanowione wynagrodzenie wypłacane jest wówczas z majątku osoby, którą zajmuje się opiekun, lub – jeżeli nie jest to możliwe – finansowane z pieniędzy publicznych i wypłacane przez ośrodek pomocy społecznej. W ten sam sposób opiekun może również domagać się od osoby, nad którą sprawuje opiekę, zwrotu wydatków związanych ze sprawowaniem opieki. Do obowiązków opiekuna nie należy bowiem ponoszenie z własnej kieszeni wydatków na osobę, którą się dla opiekuna prawnego osoby ubezwłasnowolnionejOpiekun prawny jest uprawniony do korzystania z wielu ulg. W przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem może z nich korzystać na podobnych zasadach jak rodzice dziecka. Przykładem jest ulga prorodzinna, tzw. ulga na dzieci, o którą opiekun prawny może zmniejszyć kwotę swojego podatku dochodowego należnego za dany kolei w przypadku opiekuna prawnego sprawującego opiekę nad osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności przysługuje mu prawo do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej. Ulga ta pozwala na odliczenie części kosztów utrzymania osoby niepełnosprawnej od dochodu i zapłacenie dzięki temu mniejszego podatku. Przedstawiciel ustawowy a opiekun prawnyCzym różni się przedstawiciel ustawowy od opiekuna prawnego? W uproszczeniu można uznać, że oba te terminy stosowane są zastępczo. Przedstawiciel ustawowy to osoba uprawniona w świetle przepisów prawa do wykonywania czynności prawnych w czyimś imieniu. Opiekun prawny jest więc jednym z przypadków przedstawiciela ustawowego. Tak samo przedstawicielami ustawowymi dziecka są jego rodzice. Jednocześnie jednak opiekun prawny jest pojęciem szerszym niż przedstawiciel ustawowy, odnosi się bowiem nie tylko do kwestii reprezentowania innej osoby i występowania w jej imieniu, ale przede wszystkim do obowiązku codziennego dbania o tę prawne: Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy; Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznejAutor:red. TVN24 BiznesŹródło zdjęcia głównego: Shutterstock
Przedstawiciel ustawowy – osoba dokonująca czynności prawnej w cudzym imieniu, której źródłem umocowania są inne zdarzenia prawne niż czynność prawna reprezentowanego, tj. udzielenie przez niego pełnomocnictwa. Przedstawicielami ustawowymi mogą być osoby fizyczne, mające pełną zdolność do czynności prawnych .
Ustanowienie nowego opiekuna prawnego dla dziecka Kwestię ustanowienia nowego opiekuna prawnego dla dziecka (w miejsce opieki, którą do tej pory sprawowali rodzice lub jeden z rodziców) reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Zgodnie z art. 94 § 1 „Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska ulega zawieszeniu”. Na podstawie § 3 tego art.: „jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę”. Stosownie do art. 111 § 1 „Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców”. Na podstawie art. 145 § 1 „opiekę ustanawia się dla małoletniego w wypadkach przewidzianych w tytule II niniejszego kodeksu”. Zgodnie z § 2 tego art.: „opiekę ustanawia sąd opiekuńczy, skoro tylko poweźmie wiadomość, że zachodzi prawny po temu powód”. Na podstawie art. 146 „Opiekę sprawuje opiekun. Wspólne sprawowanie opieki nad dzieckiem sąd może powierzyć tylko małżonkom”. Pozbawienie rodziców zaniedbujących dziecko praw rodzicielskich Zatem jeżeli pod określeniem, że: „córka nie wypełnia swoich obowiązków”, ma Pani na myśli to, iż zaniedbuje ona swoje dziecko i zaniedbania te mają charakter rażący, to jest to podstawa, aby właściwy miejscowo sąd opiekuńczy (właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka) pozbawił matkę władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem. Istotne jest natomiast to, że aby mogła się Pani ubiegać o funkcję opiekuna dziecka, również ojciec dziecka musi być pozbawiony władzy rodzicielskiej. W sytuacji bowiem, gdy tylko matka utraci władzę rodzicielską, cała władza przechodzi na drugiego z rodziców, tj. ojca. Dopiero gdy obydwoje rodzice pozbawieni będą władzy rodzicielskiej możliwe będzie ustanowienie innego opiekuna (tj. np. Pani). Należy zatem wystąpić do sądu opiekuńczego o pozbawienie władzy rodzicielskiej matki dziecka (i ewentualnie ojca, jeżeli ma on jeszcze władzę rodzicielską) i jednocześnie zaznaczyć, że wnioskuje Pani, aby ustanowić Panią opiekunem prawnym małoletniego. W sytuacji uzyskania orzeczenia o ustanowieniu opieki zyskuje Pani prawa względem dziecka podobne do tych, jakie mają rodzice (szczególnie w zakresie władzy rodzicielskiej i zarządu interesami majątkowymi małoletniego). Takie ustanowienie opieki może zostać ustanowione jako odpłatne lub nieodpłatne. Wynagrodzenie za sprawowanie opieki przyznaje sąd na zgłoszony wniosek przyszłego opiekuna dziecka. Sprawowanie opieki nad dzieckiem przez osobę niebędącą rodzicem dziecka Istnieje natomiast również inna forma sprawowania opieki nad dzieckiem przez osobę niebędąca rodzicem dziecka – jest to tzw. rodzina zastępcza. Różni się ona od ustanowienia opieki, o której wspominałem powyżej, pod tym względem, że kandydat lub kandydaci (tj. małżonkowie wspólnie) na rodzinę zastępczą dla dziecka muszą dodatkowo zgodnie z art. 42 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej być osobami, które: dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej; nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona; wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego; nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych; są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniami o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, wystawionymi przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej; przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym: rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego, właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań, wypoczynku i organizacji czasu wolnego. nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe; ponadto co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów. Umieszczenie dziecka przy dziadkach jako rodzinie zastępczej Orzeczenie o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej w Pani osobie nastąpić może zasadniczo na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego (wyjątkowo na podstawie umowy z organizatorem pieczy zastępczej w powiecie). Dodatkowo kandydat na rodzica zastępczego powinien przejść odpowiednie szkolenie organizowane przez organizatora pieczy zastępczej w powiecie. Zaletą tej formy ustanowienia opieki nad dzieckiem będzie niewątpliwie możliwość uzyskania pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka, które otrzymuje każda rodzina zastępcza. Obecnie jest to kwota co najmniej 660 zł miesięcznie (art. 80 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). Zatem w przypadku pierwszego rozwiązania (ustanowienie opiekuna dla małoletniego w Pani osobie) należy złożyć wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej rodzica (rodziców) wraz z wnioskiem o ustanowienie opiekuna w Pani osobie i ewentualnie przyznanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki. W drugim natomiast przypadku (ustanowienie pani rodziną zastępczą dla małoletniego) oprócz pozbawienia rodzica (rodziców) władzy rodzicielskiej konieczna jest współpraca z właściwym ośrodkiem pomocy społecznej realizującym zadania z zakresu pieczy zastępczej w celu odbycia przeszkolenia, a następnie wystąpienie do sądu z wnioskiem o ustanowienie rodziny zastępczej spokrewnionej dla małoletniego w osobie Pani. Rażące zaniedbywanie obowiązków rodzica względem dziecka Niewątpliwie brak zainteresowania wychowaniem małoletniego, brak łożenia na jego utrzymanie, nieuczestniczenie w podejmowaniu decyzji go dotyczących kwalifikuje się jako zachowania uprawniające do pozbawienia władzy rodzicielskiej. Takie zachowanie ojca wyczerpuje znamiona rażącego zaniedbywania swoich obowiązków względem dziecka (art. 111 Zachowania natomiast córki polegające na: braku opieki nad Pani wnukiem (w związku z czym zmuszona Pani była do wzięcia wnuka ze sobą do swojej mamy), braku zainteresowania wnukiem przez kilkudniowe okresy (i pozostawianie go pod Państwa opieką), braku zainteresowania i współdziałania w przypadku choroby wnuka także noszą znamiona rażącego zaniedbywania przez matkę obowiązków względem małoletniego (tj. obowiązku wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz wychowania dziecka) i mogą być podstawą do pozbawienia jej władzy rodzicielskiej. Ustanowienie dziadków opiekunami prawnymi wnuczka Aby doprowadzić do sytuacji, w której np. to Pani zostanie opiekunem prawnym małoletniego, należy złożyć w sądzie opiekuńczym (rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka) wniosek o pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej. Jednocześnie w tym wniosku należałoby zawrzeć żądanie, aby sąd opiekuńczy wyznaczył np. Panią na opiekuna prawnego małoletniego. Przyznanie przez sąd opieki nad małoletnim umożliwi Pani decydowanie o kwestiach związanych z władzą rodzicielską (leczenie, wybór szkoły, decydowanie o miejscu pobytu dziecka) oraz związanych z finansami małoletniego (np. dochodzenie lub podwyższenie alimentów). Oczywiście we wniosku, o którym wspomniałem powyżej, powinny zostać zawarte okoliczności uzasadniające pozbawienie władzy rodzicielskiej rodziców małoletniej. Ponadto powinna Pani wykazać w tym piśmie, że jest w stanie zaopiekować się małoletnim (tj. napisać, iż nie zachodzą przesłanki z art. 148 oraz że posiada Pani zasoby umożliwiające sprawowanie opieki (oświadczenie o stanie majątkowym). Zgodnie z art. 148 „§ 1. Nie może być ustanowiona opiekunem osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych albo została pozbawiona praw publicznych. § 1a. Opiekunem małoletniego nie może być ustanowiona także osoba, która została pozbawiona władzy rodzicielskiej albo skazana za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności albo za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby lub przestępstwo popełnione na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim, albo osoba, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi, lub obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu. § 2. Nie może być ustanowiony opiekunem ten, w stosunku do kogo zachodzi prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się należycie z obowiązków opiekuna”. Końcowym orzeczeniem sądu powinno być w tym przypadku orzeczenie o pozbawieniu rodziców władzy rodzicielskiej i jednocześnie ustanowienie opiekuna prawnego dla dziecka w Pani osobie. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Wyjątek stanowią osoby W przypadku zmiany nazwiska osoby poniżej 18. roku życia w jej imieniu wniosek oraz inne dokumenty ws. zmiany nazwiska do wydziału stanu cywilnego składa natomiast opiekun prawny. Jak zmienić nazwisko dziecka – kodeks rodzinny i opiekuńczy. Dziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża
Kiedy rodzice nie mogą zająć się dzieckiem, sąd wyznacza opiekuna. W jakich przypadkach dziecko powinno zostać objęte opieką prawną? Kto może zostać takim opiekunem? Zobacz film: "Dziecko z ADHD w szkole" Dla dziecka, którego rodzice są nieznani, bądź takiego, którego rodzicom nie przysługuje władza rodzicielska, ustanawia się opiekuna prawnego. Robi to sąd opiekuńczy wtedy, kiedy uzyska informację, że zachodzi taka potrzeba. Wiadomość przekazują najczęściej szkoły, ośrodki pomocy społecznej, policja. Czasami wnioski pochodzą z anonimowych listów. Opiekun to osoba, która wykonuje pieczę wobec dziecka, jak i jego majątku. Podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego. Sąd na bieżąco śledzi działalność opiekuna, a także udziela mu wskazówek i poleceń. Taka osoba powinna uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych decyzjach, które dotyczą dziecka lub jego majątku, np. nie może bez zezwolenia sądu sprzedać części majątku dziecka. Opiekun zobowiązany jest wykonywać swe czynności z należytą starannością. Opiekę zazwyczaj sprawuje jedna osoba. Możliwe jest jednak, by byli to małżonkowie. Sąd dokładnie sprawdza kompetencje osoby, która została zgłoszona jako kandydat na wychowawcę. Nie może nim zostać osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, jest pozbawiona praw publicznych, a także została pozbawiona władzy rodzicielskiej czy w przeszłości była skazana za niektóre przestępstwa. Prawnym opiekunem nie zostanie również ktoś, wobec kogo zachodzi prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się należycie z obowiązków. Opiekunem powinna być osoba wskazana przez ojca lub matkę, pod warunkiem, że nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej. Ewentualnie może o tym decydować ktoś spośród krewnych lub innych osób bliskich dziecka lub jego rodziców. Jeżeli nie ma takich kandydatów, sąd zwraca się do ośrodka pomocy społecznej czy placówki, w której dziecko aktualnie przebywa, z prośbą o wskazanie osoby, której opieka ma być powierzona. Objęcie opieki następuje przez złożenie przez opiekuna przyrzeczenia przed sądem opiekuńczym. Sąd może żądać od niego wyjaśnień we wszelkich sprawach należących do zakresu opieki oraz przedstawiania dokumentów związanych z jej sprawowaniem. Opiekun powinien w terminach wskazanych przez sąd (nie rzadziej niż co roku), składać sprawozdania dotyczące sprawowania opieki. Tekst autorstwa Kancelarii radcy prawnego Dorota Kupper polecamy
2. opiekunowi prawnemu dziecka, 3. opiekunowi faktycznemu dziecka, tzn. osobie faktycznie się nim opiekującej, jeżeli wystąpiła do sądu rodzinnego o adopcję tego dziecka. Taki rodzaj zapomogi otrzymają Państwo, jeżeli: > dochód rodziny w poprzedzającym roku rozliczeniowym nie przekraczał 1922 zł miesięcznie netto w przeliczeniu
Opiekun, sprawując pieczę nad małoletnim dzieckiem i nad jego majątkiem ma szereg obowiązków. Niżej opisano najważniejsze obowiązki należące do opiekuna prawnego. W pierwszej kolejności należy wskazać, że opiekun niezwłocznie po objęciu opieki ma obowiązek sporządzić inwentarz majątku małoletniego i przedstawić go sądowi. W przypadku, gdy majątek jest nieznaczny to wówczas sąd może zwolnić opiekuna od obowiązku sporządzenia inwentarza (art. 160 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Poza tym opiekun ma obowiązek składać, w terminach wskazanych przez sąd opiekuńczy (nie rzadziej niż co roku) sprawozdania dotyczące osoby pozostającego pod jego opieką oraz rachunki z zarządu jego majątkiem (art. 166 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Jeżeli dochody z majątku nie przekraczają prawdopodobnych kosztów utrzymania i wychowania pozostającego pod opieką to sąd opiekuńczy może zwolnić opiekuna od przedstawienia szczegółowych rachunków z zarządu i w takiej sytuacji opiekun składa tylko ogóle sprawozdanie o zarządzie majątkiem (art. 166 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Opiekun powinien również uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego (art. 156 kodeks rodzinny i opiekuńczy). Sąd udziela takiego zezwolenia na wniosek opiekuna, wydając postanowienie, które staje się skuteczne z chwilą uprawomocnienia się. Takie postanowienie nie może być zmienione ani uchylone, jeżeli na podstawie zezwolenia powstały skutki prawne względem osób trzecich (art. 593 kodeksu postępowanie cywilnego) Jako że do obowiązków opiekuna należy także reprezentowanie osoby małoletniej to pamiętać należy, że opiekun -zgodnie z art. 159 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego- nie może reprezentować osób pozostających pod jego osobą w następujących przypadkach: 1. przy czynnościach prawnych między tymi osobami, 2. przy czynnościach prawnych między jedną z tych osób a opiekunem albo jego małżonkiem, zstępnymi, wstępnymi lub rodzeństwem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką. Istotne jest, że opiekun w czasie sprawowania pieczy podlega nadzorowi sądu opiekuńczego (art. 155 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Nadzór ten jest pewną kontrolą ze strony sądu, aby sąd mógł uzyskiwać rzeczywiste dane o sposobie sprawowania opieki. Nie można zapomnieć o tym, że opiekun obowiązany jest wykonywać swe czynności z należytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny (art. 154 kodeks rodzinny i opiekuńczy). W sytuacji nienależytego sprawowania opieki podopiecznemu przysługuje roszczenie o naprawienie wyrządzonej mu szkody. Adw. Marcin Zaborek O Marcin Zaborek Marcin Zaborek- adwokat w Okręgowej Izbie Adwokackiej w Warszawie, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, , w latach 2003-2006 społeczny kurator sądowy, od 2006 r. zawodowy kurator sądowy wykonujący orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich, w latach 2008-2009 delegowany do pełnienia obowiązków Głównego Specjalisty w Wydziale Kurateli Departamentu Wykonania Orzeczeń i Probacji w Ministerstwie Sprawiedliwości, od 2010 r. starszy kurator zawodowy wykonujący orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich. W swoim wieloletnim doświadczeniu zawodowym zajmowałem się sprawami związanymi z wykonywaniem władzy rodzicielskiej, demoralizacji nieletnich, a także prowadziłem nadzory nad realizacją kontaktów z dzieckiem, podczas których stykałem się z szeroko pojętą problematyką tego zagadnienia. Aktualnie udzielam porad prawnych z zakresu prawa rodzinnego, a także biorę udział w sprawach sądowych klientów. Kontakt: 604 092 158 e-mail:@ Wskazania jednak wymaga, iż nad ubezwłasnowolnionym pieczę sprawuje wyznaczony opiekun prawny, który może podejmować w jego imieniu decyzje. JAKIE SĄ OBOWIĄZKI OPIEKUNA PRAWNEGO OSOBY UBEZWŁASNOWOLNIONEJ? Głównym obowiązkiem opiekuna prawnego jest ochrona praw ubezwłasnowolnionego, zabezpieczenie jego dobra oraz interesów W kwietniu 2017 r. weszła w życie ustawa dotycząca uprawnień do zniżek dla dzieci i młodzieży uczących się języka polskiego i zdobywających wiedzę o Polsce poza granicami kraju. Dokumenty poświadczające uprawnienie do korzystania z ulgowych przejazdów będą wydawane przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej właściwego ze względu na siedzibę szkoły. Wydawanie takich dokumentów, jak również przedłużanie ich ważności, jest nieodpłatne Kto może otrzymać legitymację? Legitymację może otrzymać każdy uczeń do ukończenia 18. roku życia, który uczy się języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej lub innych przedmiotów nauczanych w języku polskim. Nie jest konieczna nauka wszystkich przedmiotów jednocześnie. Czy legitymacje mogą otrzymać uczniowie wszystkich szkół? Legitymacje przysługują uczniom czterech rodzajów szkół: szkół prowadzonych przez organizacje społeczne zarejestrowanych w bazie danych Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą, szkół w systemach oświaty innych państw, sekcji polskich funkcjonujących w systemach oświaty innych państw, szkół europejskich. W przypadku szkół prowadzonych przez organizacje społeczne (zwanych także szkołami polonijnymi, społecznymi, sobotnio-niedzielnymi lub uzupełniającymi) warunkiem przyznawania legitymacji jest fakt dokonania wpisu szkoły do bazy szkół prowadzonej przez ORPEG nie później niż 12 miesięcy przed dniem wystąpienia z wnioskiem o wydanie legitymacji. Uczniowie szkół niezarejestrowanych nie będą mogli otrzymać z legitymacji. Do czego uprawnia legitymacja ucznia? Legitymacja ucznia uprawnia do zakupu ulgowych biletów w Polsce: 37% - przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych, na podstawie biletów jednorazowych, 49% - przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych i pospiesznych oraz środkami publicznego transportu autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej, na podstawie imiennych biletów miesięcznych, do muzeów, do parków narodowych. Do czego uprawnia legitymacja nauczyciela? Legitymacja nauczyciela uprawnia do zakupu ulgowych biletów w Polsce: 33% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych oraz środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej, na podstawie imiennych biletów miesięcznych, do muzeów, do parków narodowych. Jakie dane zawiera legitymacja? Legitymacja zawiera imię i nazwisko oraz datę urodzenia ucznia, a także nazwę szkoły w której się uczy. Ponadto na legitymacji znajduje się nazwa konsulatu i jego pieczęć oraz data jej ważności. Czy do skorzystania z ulg wystarczy legitymacja? Legitymacja jest ważna jedynie z ważnym dokumentem tożsamości ze zdjęciem (dowód osobisty lub paszport). Brak dokumentu uniemożliwia skorzystanie z ulgi, a w przypadku wykupienia biletu ulgowego na przejazd może skutkować nałożeniem kary za brak dokumentu potwierdzającego uprawnienie do ulgi. Zgodnie z przepisami uprawnienie do ulg przysługuje uczniom do momentu uzyskania pełnoletniości – jeśli zatem uczeń otrzymał legitymację w roku, w którym kończy 18 lat, to możliwość skorzystania z ulg posiada tylko do dnia ukończenia 18 lat. Dlaczego legitymacja nie zawiera zdjęcia dziecka? Legitymacja ucznia różni się wzorem od legitymacji otrzymywanej przez uczniów szkół w Polsce. Nie ma na niej zdjęcia ucznia, co znacznie uproszcza jej wydanie. Legitymacja jest ważna z innym dokumentem potwierdzającym tożsamość (paszport, dowód osobisty). Gdzie składać wniosek o legitymację dla dziecka? Rodzic lub opiekun prawny dziecka składa wniosek o wydanie legitymacji ucznia za pośrednictwem szkoły, w której dziecko pobiera naukę. Wniosek można także złożyć indywidualnie w konsulacie właściwym ze względu na siedzibę szkoły. Jakie należy przedstawić dokumenty, składając wniosek o wydanie legitymacji dla dziecka? Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające pobieranie nauki języka polskiego lub innych przedmiotów w języku polskim. Jeśli wniosek składany jest za pośrednictwem szkoły, nie trzeba składać dodatkowych dokumentów, ponieważ szkoła potwierdzi konsulowi dane swoich uczniów. Szkoła niepośrednicząca w przekazywaniu wniosków, także może potwierdzić fakt nauki danego ucznia na wniosku składanym przez rodziców. Gdzie należy odebrać legitymację? Legitymacje można odebrać tam, gdzie składało się wniosek. Jeśli wniosek był złożony za pośrednictwem szkoły, to także szkoła przekaże legitymację. Jeśli wniosek złożony został u konsula, to legitymacje odebrać można w konsulacie. Jaki jest czas oczekiwania na legitymację? Konsulowie będą wydawać legitymacje w terminie do 30 dni od dnia złożenia wniosku. Jeśli wniosek jest składany za pośrednictwem szkoły, termin 30 dni liczy się od dnia dostarczenia wniosków szkoły do konsula. Odbioru wystawionych legitymacji w terminie określonym przez konsula będzie mogła dokonać upoważniona osoba. Jeśli rodzicowi zależy na szybkim otrzymaniu legitymacji, powinien upewnić się w szkole, w jakim terminie przekazywane są wnioski do konsula (zbiorczo czy indywidualnie). Na jaki okres są wydawane legitymacje? Legitymacje są wydawane na okres roku szkolnego, z datą ważności upływającą ostatniego dnia miesiąca w którym rozpoczyna się kolejny rok szkolny w danym państwie. Przykładowo, jeśli rok szkolny trwa od 1 września do 31 sierpnia, to legitymacja zostanie wydana z datą ważności 30 września kolejnego roku. W jaki sposób można przedłużyć ważność legitymacji? Jeżeli uczeń kontynuuje naukę, to jego legitymacja zostanie przedłużona na kolejny rok szkolny na wniosek jego rodziców lub opiekunów prawnych. Wnioski o przedłużenie ważności są składane na takich samych zasadach jak wnioski o wydanie legitymacji – można to zrobić za pośrednictwem szkoły. W przypadku wniosków składanych indywidualnie u konsula należy dołączyć dokument potwierdzający kontynuację nauki. Co zrobić w przypadku zgubienia, zniszczenia w sposób utrudniający lub uniemożliwiający odczytanie albo jeśli zmianie ulegną dane posiadacza legitymacji? W takim przypadku należy zgłosić się do konsula (można to zrobić za pośrednictwem szkoły), przy czym nie ma konieczności przedstawiania potwierdzenia odbywania nauki w danym roku, ponieważ konsul posiada je w swoich aktach. Materiały Wniosek o legitymację dla ucznia zał1Wzór_wniosku_o_legitymację_ucznia Wniosek o legitymację dla nauczyciela zał3Wzór_wniosku_o_legitymację_nauczyciela Opiekun prawny dziecka musi być pełnoletni. W takim przypadku, co z dziewczętami, które mają mniej niż 16 lat lub nie poślubią ojca swojego dziecka, któremu w wieku 18 lat przysługuje prawo do zostania opiekunem dziecka? Mimo iż młoda kobieta została matką w sensie biologicznym i może brać czynny udział w wychowywaniu potomkaGdy w zeszłym roku opisywaliśmy sprawę ojca odsuniętego od swego dziecka przez przychylne matce prawo (PE nr406), można było tylko podejrzewać, że do Redakcji zgłoszą się kolejni ojcowie, walczący o prawo dostępu do swoich dzieci. Jednak dopiero w trakcie śledztw nowych przypadków wyszło na jaw, jak wysoce utrudniona jest ich walka. Oto jedna z najbardziej bulwersujących 32-letni stolarz, dużo pracuje; Dagmara większość czasu spędza w Polsce; rodzice pomagają młodej mamie przy cielę Gdy synek ma 2 latka, Mariusz odkrywa, że dziewczyna bierze wszystkie możliwe benefity jako… samotna matka. Są lewe rachunki, że niby pracuje, lecz mało zarabia. W tym czasie, Mariusz jeszcze posyła do Polski pieniądze. Jest też inna kwestia… „Raz zostawiła mnie z dzieckiem - opowiada chłopak - że niby idzie na shopping, ale ja nadal nic nie podejrzewałem. Dopiero gdy wyjechałem na trochę do Polski, dowiedziałem się od Pawełka (wtedy 3-latka), że «mieszka u nas jakiś pan, który się z mamą całuje i śpi w naszym łóżku»”.Coraz częstsze są powroty Dagmary w stanie nietrzeźwym; mnożą się noclegi poza domem. Mariusz sięga wtedy po sztuczkę z podłożonym dyktafonem. Podejrzenia się potwierdzają. “Mimo to - wspomina - ona szła w zaparte i z ręką na sercu przysięgała na śmierć syna, że to nieprawda, że kogoś ma”.Świadkowie mówią Młodzi dzielili dom z kilkorgiem rodaków. Docieram do trójki z nich: „Gdy Mariusz zaczął mieć podejrzenia - opowiada Stefan, współlokator oraz wspólny kolega pary - pojechaliśmy na przeszpiegi i rzeczywiście się okazało, że Dagmara kogoś ma. Nastawiliśmy wtedy wideokamerę w telefonie, a oni akurat nas zobaczyli. Ten facet zaczął grozić, że «wypruje nam flaki», a ona odgrażała się Mariuszowi «Ja Cię załatwię!». Nadal gdzieś mam ten filmik”. Pogróżki obojga okazują się prorocze: na drugi dzień, samochód Mariusza zostaje doszczętnie zniszczony.“Widziałam jak ten facet to robi - oświadcza Barbara, druga współlokatorka - Widziałam też, jak tuż przedtem coś po cichu z Dagmarą uzgadniał”. Gdy na drugi dzień Mariusz czeka na policję, przyjeżdża patrol – jednak nie w celu oględzin wozu, a… zatrzymania jego właściciela. „To oczywiście jej sprawka - stwierdza - bo zeznała, że niby ją dzień wcześniej pobiłem”."Aresztowali go na pół dnia - relacjonuje Barbara - A po kilku tygodniach wyprowadziłam się stamtąd, bo nie dało rady tam żyć. Gdy Mariusz dostał zakaz zbliżania się do Dagmary i syna, to się wyniósł, a wprowadził się tamten facet, co zniszczył samochód. I zaczęło się: matka i wszyscy pili na ogrodzie do białego rana, a mały nie w łóżku tylko błąkał się między dorosłymi. Nieraz pukał do mnie i prosił żeby z nim w coś pograć albo mu poczytać”.Błędna inwestycja „Przyjaźniłyśmy się z Dagmarą, ale to było dawno temu. - wspomina żona Stefana - Gdy Pawełek był już tylko pod jej opieką, raz na urodzinach koleżanki przyszedł do nas i pół imprezy przesiedział u mnie i Stefana na kolanach. Spytał też: «Ciociu, a dasz mi zadzwonić do taty? Ale tak, żeby mama nie widziała». Taka prośba od 4-letniego dziecka? To straszne!” - oburza się kobieta.„Też mam dzieci, więc rozłąka byłaby okropna - mówi Stefan - Dagmara często latała z synem do Polski, ale wcale nie do matki, a na imprezy. Mówiłem mu, że ona jest jak błędna inwestycja. Ona non-stop miała facetów, którzy w nią siano pompowali, a potem wszyscy niby ją bili, niby się znęcali. Ten typ tak już ma”.Równe prawa? Zaraz po dostaniu zakazu zbliżania się, Mariusz zakłada Dagmarze sprawę (w Polsce) o ograniczenie praw rodzicielskich. Sprawa jest w toku. „Kiedy widziałem Pawełka ostatni raz? - powtarza moje pytanie - Pod koniec września 2012r. Powiedział mi wtedy, że na tamtego faceta mama każe mówić mu «tato». A facet groził mi, że jak nie wycofam pozwu o zniszczony samochód, to mnie załatwi i że nie będę miał kontaktu z synem. I faktycznie, od tamtej pory moja ex nie odbiera telefonów i nikt nic jej nie może zrobić, póki sprawa trwa; nawet założyłem sprawę o widzenia z synem oraz odwołałem się od zakazu zbliżania się, ale nie stać mnie na reprezentanta w sądzie za £ więc wszystko prowadzę sam. - opowiada rozgoryczony ojciec i dodaje - A ona wszystko dostała od razu za darmo: chatę, prawnika, zasiłek – wszystko. Nawet policja już jej nie wierzy, bo sami mi powiedzieli, że znowu dostali na mnie nakaz aresztowania, ale tego nie zrobią, bo w jej kolejną historyjkę nie Councilu też już mnie znają, bo podpisałem wszystkie zgody na sprawdzenie mnie i w Social Services stwierdzili, że jestem czysty. W jej pozwie są same bzdury; wszystko mam udokumentowane, nawet filmiki z Polski z dnia i godziny, kiedy rzekomo miałem być w UK i ją pobić. – Tu jednak Mariusz się zasmuca – Ciekawe tylko jak podejdzie do tego sąd rodzinny…” Zabrane benefity. „Jego wina!” „Skąd taka zawiść? - pytam mojego rozmówcę. - Ona sama się wygadała. Raz syn mi zdradził, że «mama karze mu mówić, że ja mamę biłem» i że «jestem złym człowiekiem, bo on nie dostanie prezentów na Święta, bo przeze mnie Council zabrał mamie benefity»”.„Gdy więc na Święta - wspomina Barbara - Mariusz chciał małemu podać prezenty, ale przez policję, czyli żeby nawet nie było wiadomo od kogo, aby tylko mały je dostał – matka powiedziała «Nie».Tego to już nie rozumiem! - i dodaje - Nie ułożyło im się, okej, ale w ten sposób to jej syn cierpi na tym najbardziej. Jak tak można bezkarnie grać na uczuciach niewinnego dziecka?” Dziecko matki? “Ona je tylko ma” Sprawa wciąż trwa, więc Mariusz nadal nie może widzieć się z synem. Nie ma też jeszcze zasądzonych żadnych alimentów. Mimo to, za poradą prawnika, dobrowolnie płaci Dagmarze £60/miesiąc.„Czy to dużo? - pyta retorycznie - Pewnie nie, ale wszystkie moje rzeczy zostały u niej, a poza tym gdybym dawał jej więcej, to dobrze wiem, na co by to szło”. „Dagmara to taka kobieta, że uwierzysz jej we wszystko - wyznaje Barbara - więc na początku trzymałam jej stronę. Ale później przejrzałam na mnie nieraz, żebym została z dzieckiem, bo ona chciała na imprezę. - wspomina kobieta - To Mariusz jest związany z synem i to on miał z nim dobry kontakt; ona absolutnie nie. Ona go tylko ma”.„Widziałam jak Mariusz był zdeterminowany - mówi żona Stefana - ale jest zagubiony, co robić i dokąd iść, żeby odzyskać kontakt z własnym dzieckiem. A najgorsze jest to, że ojcu utrudnia się kontakt, jak tylko można – i wszystko zgodnie z prawem”.Niewygodne pytaniaPowyższa historia to niezbity dowód, jak ciężka może być nie tylko sytuacja kochających ojców, lecz przede wszystkim dzieci ze związków, w których matka ma swoje priorytety i z pewnością nie jest nimi jednej strony, dziecko jest „chronione” sztywnym wymiarem (nie)sprawiedliwości rodzinnej; z drugiej strony dochodzą „zaradne” matki, którym prawo daje praktycznie nieograniczone możliwości pytamy: jakim prawem rodzic, który nie ma problemu z tym, by grać na emocjonalnym rozwoju własnego dziecka, ma prawo do opieki nad nim i to bez możliwości kontaktu ze strony drugiego rodzica?Dlaczego do dnia dzisiejszego nikt nie zapukał do drzwi świadków powyższych wydarzeń i nie poprosił o zeznania? Jakim wreszcie prawem, ojców wciąż obowiązuje zasada „Winny póki nie udowodni, że jest inaczej”? Czy to nie najwyższy czas, Panie i Panowie Ustawodawcy, by te zasady zweryfikować? Jacek WąsowiczZe względu na wymogi prawne imiona zostały się z nami podzielić czymś, co dzieje się blisko Ciebie? Wyślij nam zdjęcie, film lub informację na: [email protected]Opiekun prawny dziecka to osoba, o której na co dzień nie myślimy - zazwyczaj to rodzice i nikt tego nie zmienia. Może powinniśmy jednak pomyśleć, kto ma zadbać o nasze dziecko, gdy nam coś się stanie. Opiekun prawny dziecka to osoba, którą sami możemy wskazać?
Przedstawiciel ustawowy to osoba, która posiada zdolność do czynności prawnych w imieniu drugiej osoby. Kodeks cywilny reguluje prawny aspekt przedstawicielstwa ustawowego. Konkretniej chodzi tu o art. 95–96 Kodeksu cywilnego. Przedstawicielstwo ustawowe, jak sama nazwa i definicja wskazuje, oparte jest o umocowanie prawne, a nie
